Armoede
In dit kenniscentrum kun je alles te weten komen over armoede en hoe je daarmee om kan gaan.
Informatie
We delen al onze kennis omtrent schulden, armoede en verslaving, met je.
Advies
Omdat we je verder willen helpen, proberen we je zo goed mogelijk te adviseren.
Inzicht
We helpen je om beter te snappen hoe de dingen omtrent schulden, armoede en verslaving in elkaar zitten.
Onderwerpen
Preventie van armoede
Armoede preventie in Nederland bestaat vaak uit lessen voor kinderen en jongeren, over het omgaan met geld. Kinderen leren spelenderwijs hoe je op een gezonde manier het geld kunt uitgeven wat je hebt.
Uiteraard is het enorm belangrijk om kinderen en jongeren met geld te leren omgaan. Want als ze van jongs af aan begrijpen dat je een euro maar één keer kunt uitgeven, kan hen dat later financiële zorgen besparen. Studies tonen aan dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met het aanleren van goede gewoontes rondom geld.
We zullen allemaal beamen dat goed om leren gaan met geld belangrijk is, maar een grote valkuil bij deze uitspraak is wel dat, als je wél in financiële moeilijkheden terecht komt, het dus per definitie komt omdat je niet goed met geld om kunt gaan. En deze aanname is onterecht.
Wetenschappelijke studies tonen aan dat preventielessen niet per definitie een garantie zijn dat een kind later niet in de financiële problemen komt. En de uitspraak dat het leven in armoede iemands ‘eigen schuld’ is, is zeer zeker onwaar.
Naast de preventielessen voor kinderen en jongeren werken ook gemeenten aan de bestrijding van armoede. Iedere gemeente doet dit op een andere manier maar over het algemeen proberen gemeenten haar inwoners met een laag inkomen op verschillende manieren te helpen. Bijvoorbeeld door het verlenen van bijstand, het geven van kortingen op cultuur en sport, het kwijtschelden van gemeentelijke belastingen, etc.
Dit voelt alsof we hen niet helpen omdat we ze gewoonweg geld toeschuiven.
Toch blijkt het tegendeel waar te zijn.
Mensen met een laag inkomen, die dus niet volledig kunnen voorzien in hun eerste levensbehoeften, gaan uiteindelijk over op een bepaalde overlevingsmodus. Een modus die hen van dag tot dag leert leven, alleen de beslissingen nemen voor vandaag, en niet (of heel weinig) laat nadenken over de toekomst. Dit maakt dat mensen minder handige keuzes maken met betrekking tot hun toekomst. Dan kunnen wij, als mensen die niet in armoede leven, vinden dat ze dat niet moeten doen, maar het is een modus die automatisch door ons brein wordt ingeschakeld. Door deze mensen tegemoet te komen in een aantal zaken, kunnen we deze modus verkleinen.
Hoe herken je armoede
1 op de 3 huishoudens in Twenterand heeft een laag inkomen. Dit houdt in dat de kans groot is dat deze huishoudens in armoede leven. Dit betekent automatisch dat de kans ook erg groot is dat jij één van deze huishoudens kent. Maar hoe weet je nou of een gezin in armoede leeft? Waar zie je dat aan? Wat zijn de kenmerken?
Hieronder lees je daarover meer.
Om armoede te kunnen signaleren hebben we naast de test op deze website ook een uitgebreide signalenkaart ontwikkeld. Op deze kaart staan vrijwel alle signalen en kenmerken van iemand in armoede. Je vind hem hiernaast.
Heb je een vermoeden van armoede? In onze kennisbank vind je tips over hoe je dit moeilijke onderwerp toch bespreekbaar kunt maken met de mensen waar jij je zorgen over maakt! Kennisbank/Communicatie.
Het signaleren van armoede is één,
maar het bespreekbaar maken ervan is een tweede …
Oké wellicht maak je je zorgen, en heeft de test of de signalenkaart je erop gewezen dat het goed is om in gesprek te gaan over armoede.
Maar je voelt je er erg ongemakkelijk bij. Wat zeg je dan en hoe zorg je er nu voor dat je niet bemoeizuchtig overkomt…alsof jij de wijsheid in pacht hebt…
Nou één ding is dan ook uiterst belangrijk.
Ga het gesprek niet aan wanneer jij denkt dat je het beter weet of dat jij wel even aan de persoon zal kunnen vertellen wat hij allemaal fout doet en hoe hij zijn probleem kan oplossen.
Hoe dan wel?
Het bespreekbaar maken van armoede kan ongemakkelijk zijn. We vinden het lastig om over moeilijke onderwerpen te praten met andere mensen. Zeker wanneer die ander daar ook nog eens zelf mee worstelt.
Mensen schamen zich vaak en willen het er liever niet over hebben. Toch is het enorm belangrijk dat je het wel bespreekbaar maakt. De ander komt alleen verder als iemand een keer over dat ongemak heenstapt!
Om je op weg te helpen noemen we hier de twee belangrijkstee tips:
- Praat vanuit je eigen perspectief. ‘Ik maak me zorgen’ bijvoorbeeld. Of ‘Ik zie dat het niet zo goed met je gaat’.
Mensen voelen zich graag gezien, en op deze manier toon je dit. - Praat zonder enige veroordeling. Mensen schamen zich voor hun situatie. Waarom? Omdat wij mensen zo snel klaar staan met ons oordeel. Ga je het gesprek met iemand? Probeer dan te allen tijde te voorkomen dat de ander denkt dat je een oordeel zou kunnen hebben. Wat je kunt doen is dat je feitjes benoemt in plaats van dat je zegt wat je denkt. Wat je vindt hou je voor jezelf en wat je ziet kun je delen. Uiteraard wel netjes en gepast.
Een aantal voorbeelden:
‘Ik zie dat je brievenbus behoorlijk vol begint te raken’ in plaats van ‘zo hey, zou je je post niet eens openmaken?’
‘Ik zie dat je geen cadeautje bij je hebt’ in plaats van ‘Wat gek dat je geen cadeau hebt meegenomen’.
Maar ook: ‘je ruikt niet zo fris’ in plaats van ‘ik vind dat je er niet zo schoon uitziet’.
Het is dus belangrijk dat je jouw neutrale waarneming verteld en niet je mening of je oordeel daarover geeft.
Het expliciet benoemen van wat je waarneemt kan best pijnlijk zijn en alsnog een reden zijn voor de ander om zich af te sluiten. Ook in dat geval is jouw waarneming belangrijk: “Ik zie dat je dit lastig vindt. Dat vind ik ook.” “Ik merk dat je het er liever niet over hebt. Wanneer het nodig is, wil ik je graag helpen.”
Uiteraard zijn er nog meer tips en handvatten te geven. Deze hebben we dan ook verwerkt in onze gratis online training. Vraag de training hier gratis aan en vind nog meer tips en praktische tools om het gesprek zo goed en effectief mogelijk aan te gaan.
Bron: https://www.signalenkaartarmoede.nl/tips-bespreekbaar-maken
Hoe wij ons voelen, heeft invloed op hoe wij denken, wat vanzelfsprekend weer invloed heeft op hoe we ons gedragen.
Mensen die langdurig te maken hebben met financiële problemen ontwikkelen bepaalde gedragspatronen.
Dit heeft alles te maken met een bepaalde ‘overlevingsmodus’ die geactiveerd wordt bij langdurige stress.
Langdurige financiële problemen vraagt echt wat van het psychische kunnen van mensen. Het is een heel zware belasting voor het hoofd omdat men keer op keer gedwongen wordt om moeilijke beslissingen te nemen. Men wordt gedwongen tot keuzes waarbij ze het één moet opgeven om het ander te krijgen. De hele dag moeilijke keuzes maken is vermoeiend en vreet energie. Doordat mensen uiteindelijk door hun energieniveau heen zijn, is er minder energie over voor andere verantwoordelijkheden zoals werk en kinderen. Dit zou nog wel eens een heel belangrijke reden kunnen zijn waarom armere mensen gemiddeld minder productief zijn en minder ondersteunend opvoeden.
Ten slotte zien we vaak dat financiële problemen leiden tot het gevoel dat iemand weinig controle heeft over belangrijke uitkomsten in zijn leven. Hierdoor wordt het moeilijker om goede beslissingen te nemen, waardoor een vicieuze cirkel kan ontstaan: armoede beperkt het denkvermogen, waardoor het moelijker wordt om goede keuzes te maken, waardoor je situatie nog verder verslechtert. Zo ontstaat een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken is.
Meer informatie over dit gedrag vind je in onze gratis online training. Klik hier om je daarvoor aan te melden.
Het leven in armoede heeft grote gevolgen op een gezin. Niet alleen financieel, maar evengoed ook op lichamelijk en geestelijk gebied.
Lichamelijk problemen als het gevolg van armoede komt voornamelijk door:
- STRESS!
Langdurige stress heeft negatieve effecten op de gezondheid. - Tekort aan geld voor gezonde voeding of sport.
- Geen geld hebben voor een uitgebreid tandartsbezoek.
- De combinatie van minder gezonde voeding en langdurig aanhoudende stress vergroot de kans op hart- en vaatziekten en overgewicht.
Naast lichamelijke problemen, kunnen er ook geestelijke problemen ontstaan.
Denk hierbij aan:
- Schaamte. Mensen in armoede schamen zich vaak enorm voor hun situatie. Dit heeft voornamelijk te maken met de mate waarin onze hedendaagse maatschappij succes toeschrijft aan financiën. In onze maatschappij wordt de mate van succesvol zijn, namelijk heel vaak afgemeten aan de mate waarop we financieel succesvol zijn. Als je dus niet financieel succesvol bent, voldoe je dus eigenlijk niet aan de maatstaf voor succes. Er wordt zelfs beweerd dat je dan niet hard genoeg werkt. Dit maakt dat we in onze maatschappij vaak geneigd zijn om armoede of financiële problemen af te schuiven op persoonlijk falen. En dit wil natuurlijk niemand! Falen wordt daardoor heel vaak in verband gebracht met schaamte. We schamen ons ervoor dat het ons dus blijkbaar niet lukt om ‘succesvol’ te zijn. Omdat we ons schamen zijn we minder geneigd om hulp te vragen. Onderzoek laat daarbij ook zien dat de gevolgen van schaamte heel vaak negatief zijn. Mensen voelen zich machteloos, waardeloos, en ze ontwikkelen een negatief zelfbeeld en terugtrekkingsgedrag.
Schaamte blijft als er niet over gesproken wordt
- Een negatief zelfbeeld;
- Eenzaamheid;
- Focus op korte termijn;
- Overlevingsmodus.
Als laatste kunnen door bovenstaande geestelijke problemen ook problemen rondom de opvoeding ontstaan.
Wil je meer weten over de effecten (geestelijk of lichamelijk) van armoede. Meld je dan aan voor onze gratis online training.
Als we willen weten hoe armoede in Nederland tot stand komt, is het allereerst belangrijk te weten dat er zelden één losstaande oorzaak te geven is.
De meeste oorzaken van armoede zijn:
- Life Eventes (ingrijpende levensgebeurtenissen die een grote invloed hebben op iemands financïele situatie). Denk hierbij aan echtscheiding,
faillissement, ziekte, overlijden van de partner.
- Ook een licht verstandelijke beperking, kan een oorzaak zijn van armoede.
- Evenals werkloosheid.
Werk dat te weinig betaald wordt om van te kunnen leven;
Of een te groot uitgave patroon (door bijvoorbeeld torenhoge huurprijs van de woning of zorgverzekering).
Zoals gezegd is er vaak sprake van een samenloop van omstandigheden en is er niet één specifieke oorzaak te noemen.
Vooroordelen rondom Armoede en Schulden 
Feiten en Fabels
Over armoede en schulden bestaan nog veel misverstanden en vooroordelen in de samenleving. Vooroordelen zorgen ervoor dat mensen met schulden, of mensen die leven in armoede vaak afgewezen, gemeden of buitengesloten worden. Wie schulden heeft, ervaart niet alleen de gevolgen van die schulden zelf, maar ook van deze reacties.
Dit komt omdat veel mensen denken dat mensen met schulden zelf verantwoordelijk zijn voor hun schulden en hun gedrag niet kunnen beheersen. Uitspraken en beelden van ‘Mensen met schulden kunnen niet omgaan met geld’ en ‘Mensen in armoede hebben geen doorzettingsvermogen’ dragen allemaal bij aan een negatieve houding.
“Armoede is een gebrek aan doorzettingsvermogen”
Iedereen moet zelfbeheersing aan de dag leggen en weerstand bieden tegen de dagelijkse verleidingen van de consumptiemaatschappij, maar vooral voor mensen in armoede is het belangrijk om goed te budgetteren. Arme mensen maken vaker gebruik van ‘mentale rekeningen’, een techniek waarbij inkomsten toegewezen worden aan verschillende categorieën van uitgaven (bv. 250 euro voor aankopen in de supermarkt, 50 euro voor kledij, 100 euro voor ontspanning). Ze kunnen hun budgetten nauwkeuriger opstellen omdat ze meer kennen van de exacte bedragen.
Ook andere zelfcontroletechnieken zoals ‘preventieve zelfcontrole’ (zichzelf straffen als men zich niet aan het budget houdt en zichzelf belonen als men onder het budget is gebleven) of ‘dosering’ (plannen om soms wel aan de verleiding toe te geven of vaste winkelpatronen hanteren om zich op lange termijn aan het vooropgestelde budget te kunnen houden) blijken relatief meer te worden gebruikt door mensen in armoede.
“Eigen schuld, dikke bult”
Niemand kiest voor een leven in de problemen. Mensen in armoede zetten zich op allerlei manieren in om uit de problemen te komen. Vaak worden hun inspanningen niet gezien, niet op waarde geschat of verkeerd begrepen. Iemand in armoede gaat leven vanuit een overlevingsmodus. “Iedere dag heeft genoeg aan zijn eigen zorgen. Leef dus met de dag.” Omdat er zo hard gewerkt moet worden om deze dag goed en verstandig door te komen, is er geen ruimte voor een maand-, laat staan een jaaroverzicht!
Daarnaast ontstaat armoede niet zomaar. Mensen raken in de problemen door een echtscheiding, het verlies van een partner, werkloosheid, faillissement, ziekte, noem maar op. Niemand kiest ervoor in armoede te leven!
“In Nederland kennen we geen armoede”
Armoede in Nederland heeft inderdaad een andere vorm dan armoede in Malawi of Niger. Toch bestaat er zeker ook armoede in Nederland. Armoede in Nederland wordt als volgt gedefinieerd:
Mensen zijn arm wanneer ze gedurende langere tijd niet de middelen hebben voor de goederen en voorzieningen die in hun samenleving als minimaal noodzakelijk gelden.
Van de Nederlandse bevolking zijn er bijna 1 miljoen mensen die aan deze definitie voldoen. Bijna 1 miljoen mensen leven in Nederland onder de armoedegrens.
“Mensen die schulden hebben zijn dom”
Een ingrijpende gebeurtenis in je leven, zoals een echtscheiding, het overlijden van je partner, of het verliezen van je baan, verandert veel in het leven van mensen. Er moet een nieuwe balans gevonden worden. financieel treden er automatisch ook veranderingen op. Mensen met schulden schamen zich vaak voor hun situatie en vragen daardoor niet op tijd om hulp. Hierdoor ontstaat er een soort sneeuwbaleffect waarbij de sneeuwbal een enorme lawine wordt waar je niet meer onderuit komt.
Daarbij is het ook zo dat de stress die met het hebben van schulden gepaard gaat, het nóg lastiger maakt om wijze financiële keuzes te maken.
“Mensen in armoede kunnen geen prioriteiten stellen en geven geld uit aan nutteloze dingen zoals huisdieren”
Onderzoek naar overlevingsstrategieën van mensen met een beperkt inkomen leert dat gezinnen in armoede juist wel prioriteiten stellen. Zo komen hun kinderen steevast op de eerste plaats en schuiven ouders hun eigen behoeften aan de kant om hun kinderen te kunnen geven wat andere kinderen krijgen. Ouders uit arme gezinnen stellen bijvoorbeeld vaak hun eigen medische kosten uit om met hun kinderen naar de dokter te kunnen gaan, ze slaan een of meerdere maaltijden over om hun kinderen drie maaltijden te kunnen voorschotelen, ze kopen tweedehandskleding voor zichzelf en vaker nieuwe kleding voor de kinderen of ze zetten de verwarming af als de kinderen naar school zijn of slapen. Daarnaast is de tweede prioriteit de huur van de woning. Wanneer dit niet betaald wordt heeft dit verregaande consequenties.
Hoe zit dat dan met flatscreens, smartphones en huisdieren?
Vergeleken met de jan-modaal gezinnen geven lage-inkomensgezinnen vaak de helft of minder uit aan een smartphone, een televisietoestel, alcohol of huisdieren. En die flatscreen zorgt er wel voor dat ze toegang krijgen tot belangrijke informatie, dat ze hun kinderen misschien geen dagje naar de dierentuin kunnen bieden, maar wel een filmavond op zaterdagavond kunnen geven. Dikke, oude, TV’s die je alleen nog vind bij de kringloop worden niet meer verzekerd, i.v.m. brandgevaar, en een flatscreen verbruikt aanzienlijk minder energie. Een smartphone geen toegang tot internet. Vaak hebben mensen met een lager inkomen wel een smartphone maar geen pc of laptop. Een smartphone is natuurlijk ook veel praktischer, je neemt het overal mee naartoe, tegenwoordig zijn er veel mobiele hotspots of gratis wifi-punten en de aanschaf is minder duur. Roken en drinken zijn helaas vaak een manier om met problemen om te gaan. En huisdieren doorbreken een deel van het sociale isolement waar mensen in verkeren. Een huisdier geeft onvoorwaardelijke liefde en vriendschap en zorgt voor afleiding. Het oordeelt niet en ze aanvaarden ons zoals we zijn.
En ja, mensen in armoede laten zich ook wel eens vangen door verkeerde of impulsieve aankopen. Net als jij en ik dat doen!
“Mensen met schulden kunnen niet met geld omgaan”
1 op de 5 mensen in Nederland heeft betalingsproblemen. Dit betekent alleen niet dat deze 4 miljoen mensen nooit hebben geleerd om op een ‘goede’ manier met geld om te gaan!
Als we kijken naar de oorzaken waarom deze mensen in de schulden zijn gekomen is dat bij slechts een klein percentage mensen toe te schrijven aan het feit dat ze ‘gewoon niet met geld om kunnen gaan’. De overgrote meerderheid komt in de schulden door werkloosheid, echtscheidingen , tijdelijk niet kunnen werken, het niet op tijd stop zetten van toeslagen, met pensioen gaan, kopen op afbetaling, etc.
“Mensen in armoede kunnen slecht voor zichzelf zorgen, ze zien er dus slordig uit”
Een leven in armoede betekent voor veel mensen dat ze zich minder kunnen verzorgen dan ze zouden willen. Een leven in armoede en een slechtere gezondheid gaan hand in hand, wat soms de indruk wekt dat ze zich niet (willen) verzorgen. Toch doen de meeste van deze mensen er alles aan om niet te laten merken dat ze het niet kunnen. Ze schamen zich en willen liever niet dat anderen aan hen kunnen zien dat ze het moeilijk hebben.
Ze vinden verzorging en gezondheid niet minder belangrijk maar ze zijn minder in staat om gezond te leven.
“Je hoeft niet in armoede te leven als je gewoon gaat werken”
Slechts de helft van alle werkende armen is na een jaar niet meer arm. De afwezigheid van werk heeft dus niet per definitie iets te maken met armoede. Daarnaast kennen we tegenwoordig veel een-ouder-gezinnen terwijl we weten dat het bijna noodzakelijk is om met z’n tweeën heen werken te gaan.
De voedselbank in Twenterand
Wat in 2004 is begonnen met vier vrouwen en een garage is sinds 2008 uitgegroeid tot een stichting die wordt ondersteund door heel veel plaatselijke kerken, particulieren en bedrijven en waar vele vrijwilligers actief in werkzaam zijn.
Stichting Manna, in de volksmond ook wel de voedselbank van Twenterand genoemd, is een stichting waar iedereen die hulp nodig heeft welkom is!
Door middel van verschillende projecten steunt stichting Manna de inwoners van Twenterand die op (minder dan) bijstands niveau moeten leven.
De verschillende projecten zijn:
- Family Care: Tweewekelijkse boodschappenpakketten.
- Fashion: Gratis kinderkleding, schoenen en accessoires voor hen die ook ingeschreven staan voor een boodschappenpakket.
- Happy Kids: Verjaardagspakketten voor kinderen tot 17 jaar. Een pakket vol lekkers en feestartikelen om een verjaardag te kunnen vieren (zowel thuis als op school).
Als naaste willen we natuurlijk niets liever dan degene waar we om geven, te helpen om met hun problemen om te gaan of van de problemen af te komen.
Zoals je wellicht al hebt gemerkt, is dit vaak makkelijker gezegd dan gedaan.
Weet dat, wanneer je hulp aan wilt bieden, je dit op een goede en nette manier moet proberen te communiceren [zie voor tips hierover het kopje ‘communiceren’ in de linkerkolom]. Wanneer degene om wie jij geeft het idee krijgt dat jij hem gaat vertellen wat hij fout doet of wat hij zou moeten doen, dan is de kans heel groot dat hij je hulp afslaat.
Ga dus eerst in alle rust het gesprek aan en biedt daarna pas je hulp of steun aan.
Zodra de persoon hulp wil ontvangen is het ook nog eens de vraag of hij hulp van jou of liever van een externe partij ontvangt. Belangrijk dus om uit te vragen. Het praten over financiën wordt in onze samenleving namelijk niet gezien als iets chics; soms is het daarom makkelijker om daar met een onbekende over te spreken dan met een bekende.
Staat de persoon open voor hulp en ondersteuning van jou, dan zijn er tal van zaken die jullie samen op kunnen pakken.
Hieronder vind je een overzicht van Website voor budgetteren en andere tips
Hier vind je nog een overzichtje van de Do’s & Don’ts als je iemand met financiële problemen gaat helpen:
“Aan het einde van het geld heb ik nog een stukje maand over”
